بررسی نقش قرآن در سلامت روح و روان انسان

زمینه و هدف : در روزگار کنونی ، بشر چنان گرفتار تمدن مادي و ظواهر گوناگون آن شده است که از خودیابی و خویشتن شناسی دور مانده است . علی
رغم پیشرفت حیرت آوري که انسان به مدد فن آوري کسب کرده ، تحقیقات نشان می دهد که نه تنها هنوز به آرامش روانی  که از عناصر پایه ي سلامتی
و اساس یک زندگی سعادتمندانه است دست نیافته ، بلکه به موازات پیشرفت هاي علمی و مادي تمدن ( W.H.O ) از دیدگاه سازمان جهانی بهداشت
مدرن بر مشکلات و ناراحتی هاي روانی انسان نظیر ناامیدي ، پوچ گرایی، اضطراب ، ترس ، افسردگی ، اعتیاد ، طلاق و خودکشی افزوده شده است .
پژوهش ها نشان می دهد که میانگین درمان ناشی از روان درمانی بر پایه روش هاي علمی هنوز به میزان رضایت بخشی نرسیده است. آنچه در دو دهه آخر
قرن بیستم براي روان شناسان و توده مردم محسوس بود کمبود یا نبود توجه مدلها و مکتبها در بعد معنوي انسان است. از این جا لزوم توجه به آموزه هاي
دینی به خصوص قرآن کریم براي تأمین بهداشت روانی و سلامت روح و روان مشخص می گردد. آموزه هاي قرآنی راهکارهاي مناسب را در خصوص تامین
سلامت روح و روان ارائه داده است . در این مقاله سعی شده است به نقش قرآن بر سلامت روح و روان پرداخته شود .
مواد و روش ها : این تحقیق مروري با مراجعه به منبع حیات بخش بشري "قرآن" و نیز با استفاده از مقالات معتبر علمی و جستجوي منابع مختلف در
سایت هاي معتبر و نیز مطالعات کتابخانه اي انجام شده است .
نتایج : بهداشت روان انسان بحث سراسر قرآن کریم است. قرآن در حدود 6236 آیه در زمینه پرورش صحیح انسان و حفظ بهداشت روان سخن گفته است.
و ننزَّل من القرآن ما هو شفاء و رحمه » . با مراجعه به آیات و روایات روشن می گردد که قرآن نسخه شفا بخش خداي سبحان براي بیماران روانی است
به یقین براي شما از جانب پروردگارتان » . در آیات متعددي، از قرآن به عنوان شفا یاد شده، آن سان که گاه قرآن شفا دهنده دلها معرفی شده است « للمؤمنینَ
اندرزي، و درمانی براي آنچه در سینه هاست. و رهنمود براي گروندگان (به خدا) آمده است.قرآن به عنوان یک درمانگر و درمان خود را معرفی می کند و خدا
را نیز به عنوان درمان و دارو بیان می دارد.(یونس: 57 )که بسیاري از بیماري هاي روحی و روانی را درمان کرده و شفا می بخشد.با یاد خدا دلها آرامش می
یابد.(رعد: 28 ) . برخی از محققان و متخصصان علوم پزشکی،پژوهشهاي متعددي در این مورد انجام داده اند و تاثیرات آموزه ها و آیات قرآن را در بهداشت
روانی و تامین سلامت روح و روان انسان بررسی کرده اند.در این تحقیقات تجربی نتایج مثبت و چشمگیري در مورد برخی مفاهیم و دستورات قرآن بدست
آمده است:
-1 وحدت شخصیت انسان و رابطه آن با توحید قرآن 2-دمیدن روح امید و ممنوعیت یأس و ناامیدي در قرآن و تاثیر آن در کاهش افسردگی 3- دعوت
4-دعوت قرآن به توکل بر خدا(احزاب : 3؛آل عمران : 159 )و تاثیر آن در حل ( قرآن به صبر و تاثیر آن در کاهش فشارهاي روانی(بقره: 153 ؛آل عمران: 200
مشکلات و آرامش روانی 5- تاثیر یاد خدا در آرامش دل(رعد: 28 )و رفع اضطراب و نگرانی 6- ممنوعیت خودکشی در دین(نساء: 29 )و تاثیر آن بر پایین آمدن
( آمار خودکشی در جوامع مذهبی 7- تاکید بر محبت به پدر و مادر و تاثیر آن در سلامت روانی افراد خانواده(سوره اسراء،آیه 24 ؛سوره بقره،آیه 83
بر اساس مطالعات انجام شده ، بین مذهبی بودن و معنا دار بودن زندگی و سلامت روانی ارتباط نزدیکی وجود دارد. همانگونه که در قرآن آمده "الا بذکر الله
تطمئن القلوب"، 260 بار کلمه "ذکر" آورده شده است که منظور یادآوري است. قرآن آرامش و امنیت را، راه دستیابی به سلامت روان می داند. مطالعات
انجام شده با مضمون تاثیر آواي قرآن بر اضطراب و درد بیماران تحت عمل جراحی یا آزمون هاي تشخیصی، بیانگر تاثیر مثبت آواي قرآن بر سلامت روان و
جسم می باشد.
نتیجه گیري : قرآن و برنامه نورانی و حیات بخش آن، جامعه را به سوي سلامت سوق می دهد. آموزه ي شفا جویی از قرآن کریم حقیقتی است که خداوند
رحمان در متن قرآن بدان اشاره کرده است. خداوند در قالب آیات متعددي به سلامت فردي و اجتماعی و در عین حال بهداشت جسمی و روانی بشر اشاره
کرده است که توجه به آنها می تواند بهترین راه درمان و جامع ترین دستورالعمل بهداشتی در مقابله با آسیب هاي این چنینی باشد. شناخت هر چه بیشتر
تاثیرات قرآن در سلامت روانی انسان ها می تواند ما را در شناخت بهتر قرآن و استفاده بیشتر از محضر آن در درمان بیماریهاي روانی کمک کند و راههاي
جدیدي را در استفاده از وحی الهی بر ما بگشاید. تمسک به قرآن و دین باوري به زندگی انسان ها معنا می دهد و این موجب آرامش بخشی بسیاري از
حوادث و رویدادها در جهان هستی است،که از این طریق به انسان آرامش روانی دست می دهد . آرامش مومن نشانه ي انسجام عناصر روانی اوست و این
آرامش در سایه ذکر به دست می آید. هر آنچه ذکر خداوند متعال باشد و باعث شود تا ما خود را در محضر ذات مقدسش بیابیم ، باعث حاکمیت فطرت و در
نتیجه آرامش روان می شود وچه ذکري بالاتر از قرآن کریم که تعالیم درخشان آن و حتی صوت تلاوت آن، حضور دائم ما در محضر خداوند را گوشزد می
کند. لذا جهت برخورداري از آثار معنوي قرآن، بهره گیري از این کلام الهی به عنوان یک روش تسکین دهنده ي مفید و قابل دسترسی براي کاهش
بیماریهاي روحی و روانی پیشنهاد می شود.

نویسندگان : لیلا بهرامخانی 1، فریده بهرامخانی